1992 BALKAN GENÇLER
ŞAMPİYONASI
UZUN ATLAMA YAKLAŞMA
KOŞUSUNUN ANALİZİ
C. Açıkada
- S.
Arıkan - V.M. Yazıcıoğlu*
*Hacettepe Üniversitesi
Spor Bilimleri ve
Teknolojisi Yüksekokulu
Beytepe 06532 Ankara.
ÖZET:
1992 Balkan Gençler
Şampiyonası'nda Türk ve yabancı , 8 bayan ve 9 erkek olmak üzere , yaklaşma
koşusunun son 10 metrelik kısmına ait hız değerleri incelenerek yorumlanmaya
çalışılmıştır. Balkan bayan ve erkek gençlerinin, 10 metrelik koşunun tahtadan
uzakta ( 6-11 m) ve yakında olan (1-6 m ) bölümlerinde giderek artan ortalama
hız değeri ile koşmalarına rağmen ( Bayanlar
V1-6 9.046+?0.677. V6-11 9.597+?0.411); ortalama hız
değerlerinin , dünya elit gençlere oranla küçük ortalama değerler
sergilemektedirler. Diğer taraftan , Türk atlayıcıların yaklaşma koşusuna ait 5
m. bölümlerde , diğer Dünya ve Balkan gençlerle aynı ritim özellikleri
sergileyerek , tahtaya yakın olan 5 metrede daha yüksek ortalama hız değerleri
göstermekle birlikte; bunların elde edilen ortalama değerlerinden daha düşük
olduğu ( Bayanlar V1-6 8.76+?299 , V6-11 8.18+0.588; Erkekler V1-6
9.892+?0.162, V6-11 9.495+?0.147) ve daha düşük atlayış performansının kısmen
bu değerlerle açıklanabileceğini göstermektedir.
1.Giriş
Uzun atlamada, atlanılan mesafeyi etkileyen
önemli öğelerden birisinin , yaklaşma koşusu hızı olduğu gözlenmiştir.( Susanka
ve ark., 1986, Hay, 1986;Nixdorf ve Brüggemann, 1990 a; Nixdorf ve Brüggemann, 1990 b; Candan , 1990;
Açıkada ve ark 1991a; Açıkada ve ark.,1992).Son 10 metre içerisinde ve özellikle tahtaya giriş hızı, performansın
belirgeni olarak değerlendirilmektedir.Son metrelerdeki hız kaybının en büyük
nedeni, sıçrama hazırlığı olarak görülmektedir. Nixdorf ve Brüggemann (1983) , yaptıkları çalışmada, son adımdan
önceki adımda uzuncuların vücut ağırlık
merkezi yüksekliklerini %10 oranında düşürdüklerini bulmuşlardır. Popoy (1983),
sıçrama sırasında koşu hızına bağlı yatay (horizantal) hızın %9.5-14 miktarında
azalarak yaklaşık olarak 1.0-2.0 m/s azaldığını kaydetmiştir. Böylece son 10
metredeki koşu hızında en önemli kaybın, tahtaya yakın olan son 5 metrelik
bölümde olduğu gözlenmektedir. Yatay hız kaybının azaltılması, atlanılan
mesafeyi etkileyebilecek bir etken olarak görülmektedir.
Bu çalışmada Balkan ülkelerinden gelen
yabancı ve Türk genç uzuncuların, son 10 metre zamanları ve hız değerleri
alınarak karşılaştırma yapılmış ve atlanılan derecelere bağlı olarak
değerlendirilmiştir.
2.Materyal ve Metod:
Balkan Gençler Şampiyonası'nda, 5 Balkan ülkesinden
bayanlarda 8 ve erkeklerde 9 atlet yer almıştır.
Ölçümler için, şekil 1'de görüldüğü
şekilde elektronik fotosel cihazları yerleştirilmiştir. Son fotosel, basma
tahtasından 1 m. geride olacak şekilde düzenlenmiştir.(Susanka ve ark., 1986;
Nixdorf ve Brüggemann, 1990a; Nixdorf ve Brüggemann, 1990b; Açıkada ve
ark.,1991).Tek bir ışık kaynağı kullanılarak, atlayıcının bunu göğsü ile
kestiği varsayılmış, elle meydana gelen kesmeler ihmal edilmiştir. Ölçümlerde
özel olarak geliştirilmiş infrared fotoseller; yaklaşık olarak 3 metre
genişlikte ve yerden 1.30 metre olacak şekilde yükseklikte yerleştirilmiştir.
İnfrared fotoseller, bir verici ve bir alıcı olacak şekilde ve 1
+? 0.2 milisaniye hata yapacak şekilde tasarlanmıştır.
3.Bulgular:
Tablo 1, bayan uzuncuların atlayış performansları ile
birinci ve ikinci 5 metrelik bölümler ile 10 metreye ait zaman ve ortalama hız
değerlerini vermektedir. Tablo 2, erkek uzuncuların I. , II. 5 m. ve 10 m.
bölümlerin zaman ve ortalama hız değerlerini vermektedir.
Tablo 3, Balkan Şampiyonası sırasında
yarışan tüm bayan uzun atlayıcıların grup ortalamalarını ve ayrıca Türk ve
Yabancı atlayıcıların ayrı ayrı grup ortalamalarını vermektedir.
Tablo 4, aynı şekilde erkek
atlayıcılara ait ortalama değerler ile
Türk ve yabancı atlayıcıların ayrı ayrı ortalama değerlerini göstermektir.
Bulgular , hem bayan hem de erkek
atlayıcılarda genel olarak koşu hızının tahtaya yakın olan 5 metrelik bölümünde
(V1) hızın artmakta olduğunu göstermektedir.Ancak her iki grupta da Türk
atlayıcıların hız değerleri ( V1, V2) ; son 10 metrenin her
EKSİK
Tablo 3: Balkan şampiyonası
bayanlar uzun atlama ortalama değerleri.
|
|
TÜM
ATLAYICI DEĞERLERİ |
YABANCILARIN
DEĞERLERİ |
TÜRKLERİN
DEĞERLERİ |
|
T1
ms 1-6m V1
m/s T2
ms 6-11
m v2m/s t3
ms 1-11
m v3
m/s |
555
+ - 35.73 9.046+
-0.677 602+
-38.02 8.328+
- 0.488 1157+
- 52.56 8.653+
- 0.404 |
551+
- 37.34 9.105+
-0.717 599+
- 34.76 8.357+
- 0.459 1152+
- 47.99 8.686+
- 0.387 |
571+
- 19.9 8.76+
-0.299 614+
-49.94 8.18+
- 0.588 1185+
- 67.66 8.455+
- 0.445 |
Tablo 4:Balkan gençler
şampiyonası erkekler uzun atlama ortalama değerleri.
|
|
TÜM
ATLAYICILARIN DEĞERLERİ |
YABANCILARIN
DEĞERLERİ |
TÜRKLERİN
DEĞERLERİ |
|
T1 ms V1 m/s T2 ms V2 m/s T3 ms 1-11 m v3 m/s |
500 + -
18.37 9.999 +
- 0.373 521 + -
21.74 9.591 +
-0.411 1022 +
- 34.32 9.786 +
- 0.337 |
498 + -
20.27 10.03 +
- 0.412 520 + -
24.32 9.621 +
- 0.46 1019 +
- 37.77 9.816 +
- 0.371 |
505
+ - 8 29 9.892
+ - 0.162 526
+ - 8.151 9.495
+ - 0.147 1031
+ - 16.3 9.690
+ - 0.156 |
4.Tartışma ve Sonuç:
Gençlerle ilgili Türk uzun atlayıcılar üzerine
herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır.Elit gençlerle ilgili yapılan çalışma
1986 Dünya Gençler Şampiyonası'nda elde edilen değerlerdir ( Susanka ve
ark.,1986).Burada yapılan çalışma ile bu çalışmada kullanılan metodoloji
aynıdır. Dünya Gençler Şampiyonası'nda 12 bayan ve 12 erkek uzun atlayıcının
yaklaşma koşusunun son 10 m. bölümüne ait birinci ve ikinci 5 metrelere ait
sonuçlar aşağıda görülmektedir.
|
|
BAYANLAR m / s |
ERKEKLER m / s |
|
V1-6 V6-11 |
8.849+
- 0.231 8.585+
- 1.145 |
10.04+
- 0.273 10.003+
- 0.255 |
Yukarıdaki hız değerlerinden de
anlaşılacağı gibi; erkekler son 10 metrenin her iki 5 metre parçasında da aynı
hızı koruyarak sıçramaya girmektedirler.Sıçrama için hazırlıkta hız kaybının
olmadığı görülmektedir. Bunun yanında bayan atlayıcılarda, tahtaya yakın olan 5
metrelik bölümde hızda ortalama olarak %3'lük bir hız artışı gözlenmektedir.
Teorik olarak bu özellik uzun
atlayıcılarda aranılan bir hız özelliğidir. Çünkü yapılan çalışmalar , yaklaşma
koşusu hızı ile performans arasında yüksek ilişki olduğunu
göstermiştir.(Nixdorf ve Brüggemann , 1990a; Nixdorf ve Brüggemann, 1990b;
Candan,1991; Açıkada ve ark.,1991).
Bu çalışmada da yaklaşma konusuna ait
son 10 metrenin 5 metre bölümlerinin ortalama hız değerleri incelenmiştir.
|
|
BALKAN
BAYANLAR |
BALKAN
ERKEKLER |
|
V1-6 V6-11 |
9.046+
- 0.677 8.328+
- 488 |
9.999+
- 0.373 9.591+
- 0.411 |
Balkan Gençler Şampiyonası'nda, 1986
Dünya Gençler Şampiyonası'nda gözlenen koşu hızının benzeri karakter
gözlenmiştir.Bu çalışmada da tahtaya yakın olan 5 metre bölümde uzuncuların
hızında artış gözlenmektedir(%8). Ancak bu değerler, tahtaya giriş anındaki son
bir veya iki fuledeki anlık hızı değil;
son 5 metrenin ortalama hızını vermektedir.Nixdorf ve Brüggemann (1990 b) Seul Olimpiyat Oyunları'nda yapılan uzun
atlama sonuçlarına bağlı olarak , elit büyük atlayıcılarda, son 5 metrenin
ortalama hız değerleri ile son adımın anlık hız değerlerinin birbirine eşit
veya anlık hızın bir miktar daha iyi olması gerektiğini belirtmektedirler.
Olimpiyat Oyunlarında bayan atlayıcıların
son 5 metre bölümlerindeki ortalama hızları aşağıda görülmektedir.(
Nixdorf ve Brüggemann,1990)
V1-6 V6-11
9.46+?
0.29 9.42 +? 0.37
Türk bayan atlayıcıların hız
değerleri incelendiği zaman ; tahtaya yakın olan 5 metrede daha hızlı olduğu ve
böylece arzı edilen koşu ritmini yansıtmakla birlikte; son 10 metre koşunun her
iki 5 metre bölümlerindeki hız değerleri, grup ortalamasının altında olduğu
görülmektedir.
V 1-6 9.046+?0.677
V 6-11 8.328+?0.488
Elde edilen bu ortalama hız
değerleri; daha düşük performans sonuçlarını kısmen açıklamaktadır.
Türk erkek atlayıcıların koşu
hızları incelendiği zaman ; son 10 metrenin her iki 5 metrelik yaklaşma koşusu
hızlarının daha düşük değerde olduğu görülmektedir. Ancak koşunun hız ritmi
olarak , arzu edildiği gibi tahtaya yakın olan 5 metrelik bölümde (1-6 m)
ortalama hız değerinin bir önceki 5 metrelik (6-11 ) bölümden %4.1 anlık hız olarak kullanılıp kullanılmadığı
söylenememektedir.Balkan Gençler Şampiyonası'nda elde edilen düşük atlayış
performansının , Türk bayanlarda olduğu gibi Türk erkeklerde de kısmen yaklaşma
koşusuna bağlı olarak meydana geldiği söylenebilir.
KAYNAKLAR:
Açıkada, C., Yazıcıoğlu, M.V.Arıtan, S.: Elit
Atletlerin Performans Analizi I. Hacettepe Üniversitesi , Eğitim Fakültesi
Spor Bilimleri ve Teknolojisi Bölümü Yayını,
No.2, s.64-79, ankara 1991a.
Açıkada, C., Yazıcıoğlu M.V.Arıtan,
S., Ergen , E., Alpar, R., Güner. r.: Uzun Atlamada Koşu Hızının Performansa
Etkisi. Spor Bilimleri Dergisi.Cilt 2, Sayı 1,
s.35-46, 1991
Candan, N.: Uzun Atlamada Yaklaşma
Koşusu ve Sıçrama Bölümlerinin Analizi. Spor Bilimleri Dergisi, Cilt 2, Sayı
1, s.27-33, 1991.
Nixdorf , E., Brüggemann, P.:
biomechanical Analysis of the Long Jump.
International Athletic Foundation
Scientific Report on The II World Championship in Athletics, Rome 1987. Second
Edition, International Athletic Foundation,1990a.
Nixdorf , E., Brüggemann, P.:
biomechanical Analysis of the Long Jump.
International Athletic Foundation,
International amateur Athletic Federation, Scientific Research Project at tha
Games of the XXXIV Olympiad-Seoul 1988 Final Report.
New Studies in Athletics Supplement,
s. 263-302.1990b.
Popov, V.B.: The long jimp Run-up. Track
technique. 85:2708-2709, 1983.
Susanka, P., Brüggemann , P.,
Tsarouchas, E.: IAAF Biomechanical Research, Athens, 1986.